اخیرآ قطر اعلام کرده است که بیش از هزار و صد اتوبوس برقی برای انتقال هواداران و بازدیدکنندگان در سراسر این کشور و در جام جهانی فوتبال مهیا می‌کند. این طرح بخشی از تلاش قطر برای رویداد جام جهانی بدون دی اکسید کربن است. طرحی که به عنوان چشم انداز مشترک بین این کشور و فیفا و همچنین بخشی از برنامه‌های گسترده‌تر قطر برای آینده این کشور شناخته می‌شود.
بر این اساس قطر متعهد است که به وعده خود یعنی استفاده از استانداردهای پایدار، انرژی‌های تجدیدپذیر، شیوه‌های مدیریت زباله و پسماند و مصرف صرفه‌جویانه آب عمل کند. خوشبختانه یکی از حوزه‌های صرفه‌جویانه قطر برای داشتن محیط زیست پایدار، توجه به “حمل و نقل” است. در کنار اتوبوسهای برقی، قطر برای تغییر و اصلاح دیگر شیوه‌های رفت و آمد نیز برنامه‌های متعددی در نظر دارد.
حمل و نقل هوشمند و سبز
از نخستین روزهای علاقه‌مندی قطر برای میزبانی جام جهانی 2022، نهادها و کشورهای مختلف برای ارائه “اولین تورنمنت فیفا بدون کربن” ابراز علاقه کردند. یکی از راه‌های به سرانجام رسیدن این هدف، توجه به وضعیت و شیوه‌های حمل و نقل بود.
از برخی جهات، قطر به دلیل مساحت نسبتآ کوچک و جمعیت فشرده، به اندازه کافی خوش شانس بود تا کمپین خود را در زمینه کاهش کربن به راحتی به جریان بیندازد. موضوعی که در گرفتن حق میزبانی این کشور تاثیر به سزایی داشت. عوامل دیگری نیز در اجرای این کمپین و گرفتن حق میزبانی قطر دخیل بودند و همچنان حائز اهمیت هستند. مثلا کوچک بودن کشوری مانند قطر و خط هوایی گسترده آن، باعث می‌شود تا گردشگران و هوادارن فوتبال تنها با یک سفر هوایی وارد این کشور شده و در نهایت آن را ترک کنند. موضوعی که به طور قابل توجهی انتشار کربن را در مقایسه با دوره‌های دیگر کاهش می‌دهد.
مساحت کوچک این کشور همچنین باعث کاهش رفت و آمد به استادیوم‌ها و مکان‌های مرتبط در مقایسه با کشورهای میزبانِ گذشته خواهد شد. به این ترتیب ردپای کربن مرتبط با سفر در طول جام جهانی به طور طبیعی کاهش خواهد یافت.
با این حال قطر همچنان متعهد است تا فعالیت‌های بیشتری را در این زمینه به کار گیرد. از زمان انتخاب قطر در مناقصه جام جهانی، یک مترو و سیستم راه آهن کوچک ساخته شده است. ارتقا سیستم‌های جادهها و خیابانها در حال انجام بوده و خدمات حمل و نقل عمومی به طرز قابل توجهی در حال افزایش هستند.
اما به طور خاص چه امکاناتی در حمل و نقل هوشمند قطر در نظر گرفته شده است؟
مترو و قطار
در حال حاضر مترو و یک سیستم راه آهن کوچک در سراسر دوحه و فراتر از آن در حال گسترش است. (لوسیل در شمال، الوکرا در جنوب و الرفا در غرب). ایستگاه‌های مترو در هر استادیوم جام جهانی و یا در فاصله کوتاهی از آن قرار دارند. مترو همچنین دسترسی به فرودگاه بین‌المللی این کشور را فراهم می‌کند.
پشتیبانی از سیستم مترو، سیستم‌های ریلی سبک و خدمات اتوبوسرانی، دسترسی آسان از ایستگاه متروی هر شهر به استادیوم جدید جام جهانی را میسر خواهند کرد. مترو و سیستم‌های راه آهن جدید همچنین به عنوان روش‌های اصلی حمل و نقل در طول جام جهانی طراحی شده‌اند. بعد از وارد شدن به فرودگاه بین المللی حمد دوحه، هواداران می‌توانند به راحتی، با هزینه کم و سرعت بالا به هتل‌ها، استادیوم‌ها، مکان‌های جام جهانی و جاذبه‌های گردشگری دسترسی داشته باشند.
مترو دوحه یک سیستم قطار الکتریکی کاملاً خودکار است که از سیستم‌های ترمز احیاکننده، روشنایی LED و تهویه بهینه برای افزایش بهره‌وری انرژی استفاده می‌کند. در کنار سیستم راه‌آهن سبک برقی، مترو به شهروندان قطری و طرفداران جام جهانی یک شبکه حمل‌ونقل پایدار و بدون کربن را در مقایسه با روش‌های سنتی ارائه می‌دهد؛ و بدین ترتیب از اهداف این کشور برای سال 2022 و آینده پشتیبانی می‌کند. تمام ایستگاه‌های مترو قطر همچنین با توجه به گواهی “ساختمان سبز” در حال طراحی و بهره‌برداری هستند.
حمل و نقل عمومی
مترو دوحه تنها یکی از خدمات این کشور برای کاهش انتشار کربن و روی آوردن به سوختهای پاک است. در حالی که قطر تغییرات مهم دیگری برای شیوه‌های حمل و نقل هوشمند در نظر دارد.
اتوبوس‌ها
کشور میزبان جام جهانی بر ناوگان اتوبوسهای جدید سرمایه گذاری کرده است تا زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی را تقویت کند. در حال حاضر، حدود 20 درصد از اتوبوسهای قطر برقی هستند. رقمی که در آستانه مسابقات سال 2022 افزایش خواهد یافت. ناوگان‌های دیگر اتوبوسرانی با گازوئیل کار می‌کنند. با این حال این اتوبوس‌ها با استاندارد آلایندگی یوروفایو 2009 مطابقت دارند. بر اساس این استاندارد خودروها ملزم به نصب فیلترهایی هستند که 99٪ از تمام ذرات منتشر شده در حین کار خودرو را جذب کنند. بنابراین، ناوگان اتوبوسرانی قطر آلودگی بسیار کمتری نسبت به وسایل نقلیه معمولی خواهد داشت.
قطر همچنین در حال برنامه ریزی برای معرفی سیستم حمل و نقل سریع اتوبوس الکتریکی EBRT بدون ریل است (سیستم اتوبوس/تراموا هیبریدی). این اتوبوس‌ها ظرفیت بالایی برای گنجایش مسافران دارند. سیستم EBRT در حقیقت به اتوبوسهای کم مصرفی گفته می‌شود که توسط نیروی محرکه الکتریکی حرکت می‌کنند و برای شارژ سریع طراحی شده‌اند. این اتوبوس‌ها انتشار آلاینده‌ها را کاهش می‌دهند، در مصرف انرژی صرفه‌جویی می‌کنند (به لطف ترمزهای احیاکننده) و هزینه کمتری نسبت به اتوبوسهای سبک سنتی و سیستم‌های تراموا خواهند داشت.
تخمین زده می شود که قطر حدود 700 ایستگاه شارژ برای پشتیبانی از ناوگان اتوبوس های برقی و سیستم EBRT خواهد ساخت. علاوه بر این، انبار اتوبوس در جدیدترین شهر قطر، Lusail، برق تمام ایستگاه‌های شارژ را از طریق پنل‌های خورشیدی تامین خواهد کرد.
پس از قطر 2022، این ناوگان‌های جدید جایگزین ناوگان‌های قدیمی شده و به قطر کمک می‌کنند تا مدت‌ها پس از پایان مسابقات، تعهدات زیست محیطی خود را حفظ نمایند.
تاکسی‌ها
در حال حاضر برخی از بزرگترین شرکتهای قطری، برای ارائه و استفاده از ماشین‌های برقی به عنوان تاکسی‌های شهری تلاش می‌کنند. این شرکت‌ها همچنین از منابع گاز طبیعی بهره برده و اولین اتوبوسهای منطقه با سوخت CNG را راه اندازی کرده‌اند.
اسکوتر برقی
در کنار اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها، قطر ناوگان بزرگی از اسکوترهای برقی را برای اجاره کوتاه مدت معرفی کرده است. این اسکوترها با قابلیت جابه‌جایی محدود، جایگزینی برای خودروها و تاکسی‌ها در مسافت‌های کوتاه شناخته می‌شوند. آنها ارزان، راحت، قابل دسترس و سازگار با محیط زیست هستند. و البته یک گزینه سرگرم کننده برای گشت و گذار در اطراف شهر شناخته می‌شوند.
اسکوترهای برقی در نظر گرفته شده برای جام جهانی قطر، بدون اسکله هستند. یعنی ایستگاه ثابتی ندارند و می‌توانند در مکان‌های مختلف استفاده شده و پارک شوند.
دوچرخه برقی و دوچرخه‌های عادی
قطر همچنین در چند سال گذشته زمان زیادی را صرف ساخت مسیرهای دوچرخه سواری در سراسر شهر و فراتر از آن کرده است. پیست‌های دوچرخه‌سواری در اطراف پارک‌ها، در امتداد معابر اصلی دوحه، اطراف استادیوم‌های جدید جام جهانی، در امتداد تفرجگاه‌ها، جاذبه‌های اصلی و بین شهرها و شهرداری‌ها ساخته شده‌اند. بسیاری از مسیرهای دوچرخه سواری بدون وقفه هستند و راهی امن برای سفر شناخته می‌شوند. در حال حاضر مسیرهای جدیدی نیز برای تشویق مردم به ترک ماشین و استفاده از دوچرخه‌های برقی و عادی در حال ساخت است.
جادهها و خیابان‌های شهر
قطر در سال‌های اخیر تعمیرات اساسی را در شبکه جاده‌ای خود پیش گرفته است. بهینه سازی خیابانها و جادهها به منظور کاهش ترافیک و زمان سفر، افزایش دسترسی در سراسر کشور و در نهایت کاهش آلودگی هوا انجام می‌شود. این شبکه جاده‌ای جدید با زیرساخت‌های جام جهانی همسو شده و دسترسی از طریق خیابانها را برای گردشگران به راحتی قابل دستیابی می‌کند.
سخن نهایی
ابتکارات سبز قطر نشان می‌دهد که ” برگزاری جام جهانی بدون کربن” هدفی قابل دستیابی است. در حالی که مزایای چنین طرح‌هایی در طول جام جهانی قابل مشاهده خواهد بود، میراث آن نیز در آینده بسیار فراتر از مسابقات دیده می‌شود. کاهش ترافیک در جادهها و خیابانها، استفاده از روش‌های حمل و نقل سازگار با محیط زیست، کاهش ازدحام، کاهش زمان سفر، کاهش مصرف انرژی و هزینه‌ها از جمله پیامدهای این طرح در آینده است. در مقیاس وسیع‌تر، کاهش انتشار کربن اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر جوامع محلی، منطقه‌ای و جهانی می‌گذارد و برای نسل‌های آینده نویدبخش آسمانی پاک و دنیایی بدون آلودگی خواهد بود.